Chồn nhung đen - lời đồn và sự thật

Ở Đan Phượng (Hà Nội), có hai chàng trai trẻ đang nuôi giấc mộng làm giàu từ một loài vật nuôi có cái tên lạ hoắc: Chồn nhung đen. Sự thật về loài vật nuôi này như thế nào? Liệu chúng có đáng giá đến mức phải bỏ ra hàng triệu đồng để thưởng thức?

Gọi là chồn, nhưng ngoại hình lại lai lai… chuột đồng, dễ nuôi, dễ sinh sản, thịt ăn khá thơm, loài vật nuôi ngoại nhập này đang dấy lên một cơn sốt chồn nhung đen tại miền Bắc, khi mà nhiều đối tượng bán hàng đa cấp trục lợi đang thổi giá bán lên hàng triệu đồng mỗi đôi.


Dễ như nuôi chồn

Không mấy khó khăn để tìm đến trại nuôi chồn nhung đen tại đội 6 – Tam Đạc. Có thể nói là nhờ chồn nhung đen mà tên tuổi của hai thanh niên “chân đất” là chủ trại chồn bỗng nhiên nổi như cồn. Chiếc biển hiệu to tướng “Trang trại chồn nhung đen” đập ngay vào mắt chúng tôi, bên trong là ngôi nhà khá khang trang, dãy hệ thống chuồng trại rộng rãi đang sửa sang.

Lê Văn Được - một trong hai chủ nhân trẻ của trại nuôi chồn - tiếp chúng tôi khi mặt còn lấm lem vôi vữa, quần xắn tận gối và nụ cười… nông dân chính hiệu. 26 tuổi, Được cùng với người bạn chí cốt là Lê Quang Trung trở thành hai chủ nhân trẻ của trại nuôi chồn hàng nghìn con, sở hữu 3 cơ sở (hai cơ sở nuôi khác ở An Khánh và Bắc Ninh).

“Trung hôm nay đi giao hàng tận Tây Nguyên, vài hôm nữa mới ra. Mỗi hai anh em lọ mọ nên phải tự chạy đôn chạy đáo đi giao nhận hàng“ – Được nói.


Trang trại chồn nhung đen của Trung và Được nhìn khá giản đơn với ba dãy chuồng lưới, bên trong cơ man nào là chồn nhung đen đủ mọi lứa tuổi: Sơ sinh, trưởng thành và cả… chửa đẻ. Loại động vật có hình dáng từa tựa chuột đồng nhưng kích thước to hơn, lông đen tuyền và đôi mắt to, hiền lành; nói chung là nom… đáng yêu, dễ mến hơn loài chuột.

Bắt một chú chồn lông đen lên ôm vào lòng vuốt ve, Được kể: “Loài này rất hiền, dễ nuôi, ít bệnh tật, thức ăn đơn giản chỉ cỏ voi, rau muống, thậm chí lõi ngô. Ngoài hai tháng là có thể sinh sản, mỗi năm đẻ đến 4 lứa và cho khoảng 3 – 6 con mỗi lứa nên số lượng đàn phát triển rất nhanh”.

Nuôi chồn nhàn tênh, lại chẳng lo lắng nhiều về khả năng nhiễm bệnh, Được và Trung không khó khăn gì để xoay xở dù không cần đến nhân công phụ việc. Hơn ba tháng là có thể có chồn thương phẩm, trọng lượng lớn nhất lên đến 1,5kg.

Theo Được, loại thịt này khá mới nên được nhiều người chuộng, thịt thơm như thịt thỏ và giá trị protein cũng rất cao. Giá bán chồn giống được bán tại đây khoảng 400.000 – 800.000/đôi, còn thịt thương phẩm thì từ 300.000 – 500.000đ/kg tùy loại. Hiện trại chồn của hai chàng trai này cung ứng cả chồn giống và thịt thương phẩm cho nhiều tỉnh lân cận, vào tận Nghệ An, Tây Nguyên…

Cơn sốt

Tại miền Bắc, trại chồn nhung đen của Được và Trung là trang trại duy nhất đang nhân nuôi loại chồn này. Theo Được, mặc dù đã mày mò gây dựng trang trại gần 5 năm nay, nhưng khoảng gần một năm trở lại đây việc làm ăn của anh và Trung mới trở nên khấm khá. “Hình như trên mạng đang rất sốt trong việc săn lùng con này, mà có đợt giá chồn nhung qua tay thương lái được thổi lên hàng triệu đồng mỗi cặp giống. Chúng tôi thì vẫn giữ nguyên giá chồn giống nhưng nếu ai không tìm hiểu kỹ, thương lái đẩy giá lên cao gấp nhiều lần so với giá gốc”.

Sự thật là thời gian qua, loại chồn nhung này tạo ra một cơn sốt nhỏ từ hậu quả của mô hình bán hàng đa cấp. Đã có lúc giá chồn giống bị đẩy lên đến 4 triệu mỗi cặp mà vẫn khan hàng. Với đồn thổi giá trị dinh dưỡng cao (trong đó còn có loại protein là chất kháng ung thư), lại nuôi dễ hơn cả nuôi lợn, nuôi gà, chồn nhung đen trở thành một hiện tượng khiến giới săn của lạ tò mò muốn biết.


Được và Trung là những người khởi sự từ vài cặp chồn mua lại giống của Viện Chăn nuôi, cũng không thể ngờ là nuôi loại chồn này dễ và nhàn đến như thế. Bản thân họ - từ hai công nhân của một công ty dược- nhờ mô hình này mà trung bình mỗi năm họ thu về hàng trăm triệu.

Theo Được, giá bán thịt thương phẩm hiện tại vẫn còn khá cao, thời gian tới nếu nhân nuôi rộng rãi, lượng thịt tăng lên và nhu cầu bão hòa hơn, họ sẽ giảm giá bán. Thậm chí, họ còn muốn đưa thịt loại chồn này thay thế cho thịt lợn, thịt bò vào bữa ăn hằng ngày…

Tất nhiên đó là nguyện vọng lâu dài, còn hiện tại, với nhu cầu của không ít khách thèm của lạ tận các tỉnh miền trong, thịt chồn nhung đen hiện vẫn được coi là loại thịt bán chạy, giá cao ngất trời (tính ra gần tương đương giá với… thịt bò Australia). Ngoài món nướng truyền thống, dân sành ăn có thể chế biến thành rất nhiều món nhậu hấp dẫn như xào lăn, xào sả ớt, hấp, chiên…

Và sự thật

Chồn này xuất xứ từ đâu? Tại sao nuôi dễ, sinh sản nhanh nhưng không ít người vẫn chưa thấy bán ở chợ, siêu thị, nhà hàng? Liệu đây có phải là chồn thật hay là loài chuột Nam Mỹ như phản ánh của một số cư dân Việt đang sống ở nước ngoài đồn thổi trên mạng Internet? Và có hay không việc nhập nhằng “treo đầu dê bán thịt chó” giữa chồn nhung đen và chồn hương- vốn được xem là đặc sản rừng khoái khẩu của nhiều dân chuyên nhậu thịt rừng?

Ngay cả với trang trại hàng ngàn con của hai thanh niên kể trên, thị trường của họ vẫn chủ yếu “đánh” vào khu vực Tây Nguyên, miền tây Nghệ An… – những nơi vốn được coi là “lãnh địa” của đám thợ săn thịt rừng trái phép?

TS khoa học Võ Văn Sự (Chi hội Động vật quý hiếm Việt Nam – Hội Chăn nuôi Việt Nam) được xem như “cha đẻ” của mô hình nhân nuôi chồn nhung đen và dày công tìm hiểu rất nhiều tài liệu liên quan đến loại chồn nhung này. Ông kể: Khoảng năm 2003, một số thành viên Hiệp hội DN vừa và nhỏ sang Quảng Tây (TQ), thăm và phát hiện thấy dân ở đây nuôi khá nhiều giống chồn nhung đen.

Năm 2009, bộ môn động vật quý hiếm được giao cho nhiệm vụ nuôi thử nghiệm giống này. Sau hai năm nhân nuôi thành công, Trung tâm Thú y vùng 3 cho phép nhân nuôi chồn nhung đen rộng rãi. “Thực ra, mục đích ban đầu là nhập loài chồn này về để làm cảnh. Nhưng do dễ nhân nuôi, từ năm 2007, dân chúng đã nhập chồn nhung đen từ TQ về nuôi tại Thái Nguyên, Lạng Sơn và Bình Phước. Đây là mô hình chăn nuôi dễ, không tốn kém, nhanh cho thành phẩm, rất phù hợp với các hộ chăn nuôi nghèo, ít vốn” – ông Sự nói.

TS Sự cũng khẳng định đây không phải là chuột đồng Nam Mỹ như một số thông tin trên mạng. Loài này có tên khoa học là Guinea Pig, là một giống thuộc loài chồn nhung, tiếng TQ gọi là “hắc thốn” hoặc “hắc đồn”. Tại Peru, đây là thực phẩm phổ biến trong bữa ăn hằng ngày của người dân. Mô hình nuôi chồn nhung đã thành công khi đưa sang các nước Congo, vùng sa mạc Sahara để tăng cường dinh dưỡng cho vùng này.

Cũng theo tài liệu nghiên cứu của TS Sự, lượng đạm trong thịt chồn nhung khoảng 21% - cao hơn thịt bò và lợn, lượng mỡ thấp (8%) và cholesterol cũng thấp nên nhiều người chuộng, và “đây là mô hình chăn nuôi rất cần được mở rộng ở Việt Nam”.

Tuy nhiên, ý kiến của TS Võ Văn Sự lại có phần trái chiều so với GS Nguyễn Lân Hùng – người cũng gắn bó lâu năm với bà con nông dân. Xung quanh việc nuôi chồn nhung, ông Nguyễn Lân Hùng cho hay, đây chỉ là vật nuôi. Ông nói công dụng duy nhất là bổ sung nguồn protein, góp phần cải thiện đời sống chứ không hề có ý nghĩa cao xa như đồn thổi.

“Tôi rất buồn vì đã qua bao lần mà bà con không rút ra được kinh nghiệm. Không thận trọng trong lựa chọn thông tin, dễ bị phỉnh phờ bằng lời dụ dỗ, bỏ ra một đống tiền để nuôi con chồn này với giá trên trời. Bà con hãy cân nhắc khi bỏ tiền đầu tư vào nuôi con gì” - GS Hùng khuyên.

Chưa thể khẳng định ý kiến của ai là đúng, song thực tế là đã có những hộ nông dân làm giàu được nhờ loại chồn nhung này bằng cách bán giống và thương phẩm. Hiện tại, loại thịt chồn nhung vẫn chưa xuất hiện rộng rãi trên thị trường, và chưa có nhiều người dân được thưởng thức bởi đang hiếm và giá cao. May ra, giá bán có hạ xuống bằng thịt lợn, thịt gà, thịt ếch… thì số đông người Việt mới có cơ hội được biết thêm về thứ thịt mới này.

Chồn nhung đen chưa có tên trong danh sách vật nuôi nông nghiệp

Ông Hoàng Kim Giao - Cục trưởng Cục Chăn nuôi, Bộ NNPTNT - cho biết: Hiện chồn nhung đen chưa có tên trong danh sách các vật nuôi nông nghiệp, không rõ nguồn gốc và chưa có kết quả khảo nghiệm của các cơ quan chuyên môn báo cáo về Bộ NNPTNT. “Chưa có căn cứ đánh giá mặt tích cực và tác hại của chồn nhung đen (lây lan dịch bệnh, phá hoại mùa màng) và chưa có bất cứ kết luận nào về giá trị dinh dưỡng và chất lượng thịt của vật nuôi này” – ông Giao khẳng định. Ngày 6.12, Cục Chăn nuôi đã có văn bản gửi các sở NNPTNT các tỉnh, thành, yêu cầu các sở chủ động tuyên truyền cho người dân về các rủi ro tiềm ẩn từ đối tượng nuôi này, không nuôi phát tán rộng rãi.